Czy pracodawca może wypłacać pracownikowi 2 EUR za nocleg?
Na podstawie ostatniej linii orzeczniczej SN ryczałt za nocleg może być obniżony i nie musi odpowiadać 25 % limitu określonego dla poszczególnych krajów , lecz może być niższy, jeżeli strony stosunku pracy tak się umówiły ( wyrok Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 30 maja 2017 I PK 154/16).
Analizując uchwałę Sądu Najwyższego , który w składzie 7 sędziów rozstrzygnął zagadnienie prawne (26 października 2017 r., III PZP 2/17), kierowca w transporcie międzynarodowym ma prawo do noclegu umożliwiającego regenerację sił w godnych warunkach, zapewnienie miejsca do spania w kabinie samochodu z reguły standardu tego nie zapewnia. Oznacza to, że ryczałt powinien być tak ukształtowany, aby faktycznie odpowiadał możliwości zrealizowania tej potrzeby. W przypadku wątpliwości czy jego wysokość jest adekwatna sąd ma prawo (obowiązek) szacunkowo badać, czy przyjęty pułap ryczałtu daje kierowcy realną możliwość zaspokojenia potrzeb noclegowych w godnych i regenerujących warunkach. W razie stwierdzenia, że wyznacznik ten nie został zrealizowany, należy rozważyć, czy pracownik nabywa prawo do zapłaty. Przy ustalaniu należnej kwoty trzeba uwzględnić indywidualne okoliczności sprawy, a gdy ścisłe ustalenie wysokości żądania nie jest możliwe lub nader utrudnione, sąd ma prawo skorzystać z rozwiązania przewidzianego w art. 322 kodeksu postępowania cywilnego, czyli zasądzić odpowiednią sumę według swej oceny, opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy.
Podobnie wyraził pogląd SN w tezie postanowienia z dnia z dnia 20 czerwca 2017 r.
I PK 210/16: przyjęcie, że pracodawca ma pełną dowolność w ustalaniu wysokości ryczałtu za nocleg, (…) może prowadzić do ustalania tych należności w kwotach minimalnych, nieodpowiadających choćby w ułamku kosztom, jakie pracownik musi ponieść w związku z podróżą służbową, i powodujących, że faktycznie świadczenie to będzie wypłacane jedynie symbolicznie, co doprowadzi do sytuacji, w której pracownicy-kierowcy nie będą w rzeczywistości otrzymywali należnych im świadczeń z tytułu podróży służbowych.
Na podstawie powyższych wyroków wniosek jest następujący- można obniżyć ryczałt za nocleg poniżej stawki z rozporządzenia, ale ustalając jego wysokość należy wziąć pod uwagę między innymi: standard kabiny, parkingi na których nocuje, trasę, którą pracownik realizuje podczas podroży służbowej.
Czy pracodawca może ustalić jedną kwotą np. 40 EUR za dietę z ryczałtem za nocleg?
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego – Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 13 grudnia 2017 r. III PK 149/16 – tak.
Do powyższej problematyki odniósł się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 lutego 2017 r., I PK 300/15, wskazując na możliwość ograniczenia w zakładowym regulaminie wynagradzania świadczeń z tytułu zagranicznej podróży służbowej do wysokiej i stałej diety, pokrywającej wszystkie niezbędne wydatki socjalne kierowcy także z tytułu noclegów (tak też wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2017 r., I PK 77/16). Także w wyroku z dnia 9 marca 2017 r., I PK 309/15, Sąd Najwyższy uznał, iż nie ma przeszkód, aby należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową zostały określone w postaci jednego ryczałtu.
Moim zdaniem jednak nie jest to dobre rozwiązanie miedzy innymi dlatego, iż ryczałt za nocleg można w całości zaliczyć do minimalnej płacy niemieckiej. Ponadto w razie ewentualnego sporu sądowego z pracownikiem sąd przeanalizuje ile faktycznie pracodawca wypłacił za dietę , a ile za nocleg i czy przypadkiem kierowcy nie przysługuje wyrównanie.
